niedziela, 14 września 2014

Płonąca hałda w Nowej Rudzie - Słupcu

Kopalnia węgla kamiennego w Nowej Rudzie - Słupcu, pozostawiła po sobie nie małą hałdę skał płonnych, które jeszcze kilka lat temu były przedmiotem eksplotacji jako kruszywo m.in. na drogi leśne w regionie. Aktualnie sprzęt przerabiający i sortujący materiał zniknął a w środku hałdy pozostały dwa, dość duże zagłębienia, które stopniowo zarastają. Jedynie dookoła nich, uchowały się wyższe fragmenty hałdy i właśnie jeden z nich uległ samozapłonowi. Zbocze hałdy pokryło się niewielkimi szczelinami z których wydobywają się przeróżne, często toksyczne gazy a sama hałda daje wyraźne ciepło. Nie jest to zjawisko wyjątkowo rzadkie, bo takie pożary bywają na wielu starych (Przygórze, Nowa Ruda) jak i nowych hałdach np. w okolicy Rybnika.
Przyczyną pożaru najprawdopodobniej był samozapłon, do którego dochodzi przy sprzyjających warunkach i jest związany z  procesami utleniania węgla (zwartość substancji węglowej w materiale hałdowym często dochodzi do 30%). Ciepło wytwarzane w czasie tych procesów, często nie ma dobrego odpływu i wtedy następuje samozapłon. We wnętrzu takiej hałdy (w ognisku pożaru) temperatura może osiągnąć wartość 1200 stopni celsjusza, doprowadzając nawet do przetopienia skał w efekcie czego dochodzi do utworzenia stopu krzemianowego przypominającego lawę. Także skały płonne z otoczenia, pod wpływem temperatury ulegają przeobrażeniom, określanym jako pirometamorfizm. Produktem wypalania się materiału w hałdzie, są także gorące gazy pożarowe (m.in. CO2 , CO, NH3 , SO2 , HCl, HF, węglowodory aromatyczne), które uchodzą do atmosfery systemem szczelin. W ich otoczeniu, a zwłaszcza u wylotu często tworzą się różne, niekiedy dość rzadkie minerały wietrzeniowe (siarczany, salmiak rodzimy, siarka). To wszystko bardzo przybliża środowisko płonących hałd do warunków jakie panują na terenach aktywnego wulkanizmu.

Hałda w Słupcu, od lat była też znanym miejscem dla zbieraczy skamieniałości - skały płonne a w szczególności łupki ilaste i mułowcowe zawierają niekiedy bardzo ładnie zachowane odciski karbońskich roślin tj. liście paproci, odciski pni widłaków i skrzypów. W materiale hałdowym trafimy także na szerokie spektrum skał osadowych klastycznych, gdzie poza przeważającymi łupkami trafimy na różne piaskowce, szarogłazy, zlepieńce a także mniej liczne skały magmowe-głębinowe takie jak gabra i diabazy. Te ostatnia są nieopodal eksploatowane w wielkim kamieniołomie na górze Przykrzec.









Ujścia szczelin, którymi wydostają się gorące gazy pożarowe i widoczne różne produkty wietrzeniowe powstające z tych gazów:





 Duże rozmycie erozyjne w zboczu hałdy, które odsłania większe bloki skalne, a w nich znaleźć można skamieniałą florę.


Węgiel kamienny, wysokokaloryczna odmiana - antracyt

Łupek ilasty z nagromadzeniem zwęglonych fragmentów roślinnych

Zlepieniec

Piaskowiec z odciskami paproci

Łupek z odciskami paproci

Odcisk fragmentu korzenia widłaka (Stigmaria)

Odcisk pnia widłaka

Kolejny odcisk paproci

Diabazy i gabra



Konkrecja syderytowo-ilasta

Wykwity wtórnych minerałów, powstałych po dawnym pożarze - biały i pylasty nalot na powierzchni skał, zwykle jest to salmiak rodzimy

Wieża szybowa kopalni Nowa Ruda - Słupiec, to z niej pochodzi materiał składowany na hałdzie.



I na zakończenie częsty bywalec hałd, choć w ciągu 15 min spotkałem tam jeszcze sarnę, królika i coś co szeleściło w krzakach, lecz dobrze było skryte przed moim okiem...




wtorek, 9 września 2014

Łabski Szczyt i rumowiska skalne

Jest to jeden ze szczytów na Głównym Grzbiecie Karkonoszy, osiąga wysokość 1472 m n.p.m. oraz wynosi się około 17 m ponad wierzchowinę. Ma dość charakterystyczny wierzchołek w postaci skalnej grzędy zbudowanej ze spękanego granitu, a jej podnóże zajmują niewielkie blokowiska skalne powstałe z jej rozpadu. Dużo większe rumowiska skalne natomiast pokrywają częściowo północne stoki Łabskiego Szczytu. Część z nich ma podobną genezę do tych z samego szczytu (wietrzenie mrozowe), natomiast powstanie innych związane jest z działalnością lodowcową. W okresie zlodowaceń, na zboczach tworzyły się lodowce gruzłowe, które w odróżnieniu od klasycznych lodowców, w swojej masie zawierały obok lodu równą ilość materiału skalnego w postaci bloków. Miały oczywiście one zdolność płynięcia, więc potrafiły w dół stoku transportować duże bloki granitowe, które po wytopieniu lodu utworzyły wydłużone pokrywy blokowe, miejscami z widocznymi kamienistymi wałami na ich dolnym zakończeniu. 
Skalista grzęda Łabskiego Szczytu, aktualnie nie jest udostępniona żadnym szlakiem, ze względu na to, że jest ona miejscem występowania unikatowych gatunków porostów. Szlak przebiega grzbietem  tuż obok, natomiast na północnym stoku przebiegają dwa kolejne szlaki i wiodą częściowo przez blokowiska skalne - zwłaszcza fragment Ścieżki nad Reglami, który w porównaniu do szlaku grzebietowego ma charakter bardziej górski i usłany jest licznymi, dużymi blokami skalnymi.
Poniższy filmik prezentuje fragment tego szlaku:




Rozpadające się skałki granitowe

Skalista grzęda

Bloki granitowe pokryte porostami

Widok na szlak w kierunku Śnieżnych Kotłów, widoczny budynek Radiowo-Telewizyjnego Ośrodek Nadawczego Śnieżne Kotły

Widok na Łabski Szczyt z okolic Śnieżnych Kotłów


Widok na północne zbocza z okolic Szrenicy; żółty szlak na Śnieżne Kotły, trawersuje zbocze Łabskiego Szczytu oraz Łabski Kocioł - ze względu na zagrożenie lawinowe, zimą jest zamknięty.

Widok z okolicy Schroniska Po Łabskim Szczytem na północny stok usłany rumowiskami skalnymi.



piątek, 5 września 2014

Widok z Krzywej Wieży w Ząbkowicach Śląskich

Ratusz

Widok na południe, na horyzoncie Góry Złote

Widok na północ, w oddali Wzgórza Szklarskie

Widok na północny-zachód, z lewej widoczny masyw Gór Sowich

Widok na Zachód, na horyzoncie Góry Bardzkie i  Sowie, na lewym skraju Masyw Braszowic

Wierzchołek wieży oraz wieża ratuszowa


Na pograniczy Gór Sowich i Bardzkich - Srebrna Góra

Góry Sowie (po lewej masyw Kalenicy, po środku Wielka Sowa) oraz wzgórza Bielawskie po prawej

Ratusz

Ruiny Zamku w Ząbkowicach

Góry Złote, w centrum widoczne zabudowania Złotego Stoku