Dolny Śląsk moim okiem: Izerskie Garby - kopalnia kwarcu "Stanisław"

Jest to chyba jeden z najsłynniejszych kamieniołomów Dolnego Śląska, a swoją sławę zawdzięcza położeniu, bowiem ulokowano go na samym grzebiecie Gór Izerskich na wysokości 1020-1080m. Kopalnia odkrywkowa "Stanisław" była najwyżej położonym obiektem górniczym w Polsce a także w tej części Europy. Aktualnie wyrobisko jest nieczynne, choć nadal stoi tam część budynków pilnowana przez stróża.
Przedmiotem eksploatacji była tutaj żyła mlecznego kwarcu, która wypełniająca strefę dyslokacyjną o rozciągłości SW-NE, długości ok 10 km oraz miąższości 60-200 m. Wydobywany tutaj kwarc mleczny był przerabiany na miejscu w niewielkim zakładzie, a następnie trafiał do odbiorów - głównie hut. Część materiału przerabiano na mączkę kwarcową, a najgorsze jakościowo partie używano jako kruszywa drogowe - do dziś spotykane na wielu leśnych drogach w okolicy Szklarskiej-Poręby.
W otoczeniu żyły kwarcowej spotykamy głównie 2 typy skał: od NW są to gnejsy izerskie, a od SE hornfelsy, niekiedy z resztkami pierwotnych łupków łyszczykowych. W najbliższy sąsiedztwie żyły skały te są silnie przesycone krzemionką (skwarcowane). W obrębie hornfelsów występują wkładki smużystych jasnoszarych lub zielonkawoszarych skał wapienno-krzemianowych - skarnów. Te ciekawe i niezbyt pospolite skały składają się głównie z minerałów zawierających wapń (diopsyd, wezuwian, wollastonit, granaty, kalcyt, fluoryt). Z nimi także związane jest występowanie minerałów, czasami o prawidłowo wykształconych kryształach wypełniające pustki. Opisywano stąd apofyllit, tremolit, fluoryt oraz stilbit, którego nagromadzenia w postaci kilkucentymetrowych druz trafili studenci geologii UWr podczas wycieczki terenowej w 2013r. Najpopularniejszym minerałem jest jednak wollastonit, którego igiełkowe kryształy tworzącą białe, masywne skupienia promienistych zrostów.
Występowanie ciekawych minerałów jest także związane ze skałami żyłowymi tnącymi hornfelsy i skarny (aplity, pegmatyty, granity). W tych skałach zbudowanych głównie z kwarcu, skaleni i w mniejszym stopniu biotytu i muskowitu notowano takie minerały jak: turmalin, epidot, topaz, fluoryt, przezroczysty albit, hornblendę, zeolity a także minerały ziem rzadkich (monacyt, ksenotym).
Pomimo tej dość licznej listy minerałów, kopalnia Stanisław w środowisku zbieraczy minerałów jest znana przede wszystkim z okazów kwarcu. W obrębie żyły znajdowane był pustki wypełnione szczotkami krystalicznymi o dość pokaźnych rozmiarach. Także pojedyncze kryształy osiągały niekiedy rozmiary kilkudziesięciu centymetrów. Najczęściej był to kwarc mleczny, jednak w mniejszych skupieniach trafiał się czysty kryształ górski czy kwarc różowy a wyjątkowo rzadko znajdowano okazy słabo wybarwionego ametystu.
Poza oczywistymi walorami geoturystycznymi i kolekcjonerskimi kopalnia na Izerskich Garbach jest ciekawą atrakcją turystyczną o nietypowym krajobrazie i wspaniałych widokach na pasmo Karkonoszy i Góry Izerskie wraz z Przedgórzem. Dojście do kopalni możliwe jest szlakami ze Szklarskiej Poręby oraz Rozdroża Izerskiego. Przed wejściem do wyrobiska, należy odwiedzić stróża, który raczej nigdy nie robił problemów ze wpuszczeniem.