Minerały Dolnego Śląska - cz. II (G. Kaczawskie)

Druga część cyklu o minerałach i stanowiskach na Dolnym Śląsku, pierwsza dostępna tutaj: http://moj-dolnyslask.blogspot.com/2015/05/mineray-dolnego-slaska-cz-i-przedgorze.html

Niewątpliwie jest to region o dość skomplikowanej budowie geologicznej. Dużą część stanowią tutaj zróżnicowane wczesnopaleozoiczno serie skał metamorficznych (metamorfik kaczawski) - łupki krystaliczne, fyllity, wapienie krystaliczne, zieleńce i inne metawulkanity. Obok nich znaczne miejsce zajmuje permski kompleks wulkaniczny reprezentowany głównie przez ryolity (melafiry, porfiry) i trachybazalty oraz permska sekwencja skał osadowych a w tym formacja miedzionośna cechsztynu (morskie utwory margliste). Najmłodszy duży kompleks osadowy stanowią piaskowce i margle wieku kredowego. Na to wszystko nakłada się stosunkowo młody epizod wulkaniczny w postaci licznych bazaltowych kominów dawnych wulkanów (trzeciorzęd). Dzięki takiej skomplikowanej budowie, obecności intruzji wulkanicznych oraz bliskości granitoidu karkonoskiego region ten obfitywał w przeróżne złoża będące przedmiotem eksploatacji. Najczęściej są to złoża typy żyłowego-hydrotermalnego i to z nimi związane jest też występowanie ciekawej mineralizacji. W rejonie Radzimowic, na bogatym złoży polimetalicznym działała dość pokaźnych rozmiarów kopalnia. Dziś dostępna jest częściowo dla grotołazów a dla zbieraczy pozostały spore hałdy z minerałami siarczków (chalkopiryt, tetraedryt, sfaleryt, galena, arsenopiryt). Z podziemnych wyrobisk opisano także szereg ciekawych minerałów wietrzeniowych (m.in. ponsjakit, jarosyt, langit, kankit, skorodyt), które tworzą pod ziemią fantazyjne nacieki i polewy na ociosach. 

W rejonie Stanisławowa rozwinęły się żyły z mineralizacją barytu oraz hematytu, także eksploatowane (kop. barytu Stanisław, kop. żelaza Wilcza). Baryty z tego stanowiska należą do najlepszych polskich okazów - tworzyły tu bardzo efektowne szczotki krystaliczne wielkości nawet kilkudziesięciu centymetrów, zbudowane z przeźrozystych i błyszczących kryształów. W jego towarzystwie także znajdowano ładne okazy naciekowych, groniastych skupień goethytu i psylomelanu. Dziś na hałdach jednak trafiają się jedynie bloczki masywnego barytu z fluorytem. W wapieniach krystalicznych rejonu Wojcieszowa spotykano co jakiś czas przy pracach eksploatacyjnych szczotki kryształów kalcytu, a w kamieniołomie na Górze Połom niegdyś trafiono na ogromną jaskinię wypełnioną takimi druzami kalcytowymi.

Niewątpliwą sławą mineralogiczną regionu kaczawskiego są jednak agaty. Te wielobarwne, wstęgowe odmiany chalcedonu związane są z permskimi skałami wulkanicznymi, w których tkwią w postaci owalnych lub nieregularnych był oraz małych migdałów. Największe okazy, oraz w największej ilości wydobywane są do dziś w kopankach okolic Nowego Kościoła, Różanej, Sokołowca, Lubiechowej i Gozdna. Z nimi niekiedy występują błyszczące druzy kwarcu w tym dymnego i ametystów. Sokołowiec to też klasyczne miejsce występowania bardzo rzadkiego zielonego wkarcu - prasiolitu, opisanego po raz pierwszy właśnie z Dolnego Śląska. Buły agatowe z Nowego Kościoła osiągały wielkość nawet do 1 metra średnicy. Mniejsze okazy, za to o niesamowitej gamie barw i rysunków znane są z pól agatowych w Płóczkach Górnych k. Lwówka a z kamieniołomu w Przeździedzy pochodzą rzadkie agaty żyłowe. Dla pasjonatów złota Pogórze Kaczawskie oferuje szereg potoków, w których możemy za pomocą miski wypłukać trochę złotych drobin.

Góra Ostrzyca k. Proboszczowa - szczyt pochodzenia wulkanicznego - środek bazaltowego komina wieku trzeciorzędowego.

 

 

Organy Wielisławskie w dolinie Kaczawy - permskie porfiry kwarcowe (ryolity) z wyraźnym ciosem termicznym.

Nowy Kościół - wyrobiska w zwietrzelinie ryolitowej - miejsce występowania buł z agatami.

Rozłupane buły z agatami w środku, Nowy Kościół.

 

Agaty z Nowego Kościoła na wystawie we Lwówku Śląskim / Lato Agatowe 2014.

 Kilka przeciętych i wypolerowanych agató z Nowego Kościoła:

 

 

 

Agat z ametystem z Gozdna.

 

Żyła agatu tnąca ryolit, Gozdno.

Druza kwarcowa, Gozdno.

Agat z ametystem, Gozdno.

 

Prasiolit, Sokołowiec.

 

Lubiechowa - kamieniołom melafirów, miejsce znane z występowania agatów i ametystów.

Typowa tekstura melafiru w Lubiechowej.

 Agat, Lubiechowa.

 Pola agatowe w okolicy Płóczek Górnych k. Lwówka Śląskiego.
Z tego miejsca pochodzą najpiękniejsze i najciekawiej zabarwione agaty z Dolnego Śląska. Kilka lat temu poświęcono nim obszerny album ze zdjęciami najlepszych okazów polskich kolekcjonerów.

dostępny on-line:
http://www.lla.lwowekslaski.pl/web/strona-20-Album_Agaty_z_Ploczek_Gornych.html

 

 Kamieniołom w Przeździedzy - miejsce słynące z rzadkich agatów żyłowych.

 

 Agat żyłowy tkwiący in situ, Przeździedza.

 Agat, Przeździedza.

 

Baryt w formie błyszczącej szczotki krystalicznej - to z takich okazów słynęła kopalnia barytu w Stanisławowie.

Groniaste skupienia goethytu, Stanisławów.

Groniaste skupienia goethytu, Stanisławów.

 Kalcyt - takie szczotki czasami trafiano w pustkach krasowych w kamieniołomie wapieni krystalicznych na Górze Połom w Wojcieszowie.

 

 Groniaste skupienia hematytu (tzw. szklane głowy) z hałdy kopalni żelaza Wilcza w Stanisławowie.

Hałda kopalni rud polimetalicznych w Radzimowicach.

Efektowna druza kryształów arsenopirytu, Radzimowice.

Langit - wtórna mineralizacja miedziowa z wnętrza starej kopalni w Radzimowicach.

Fragment żyły kruszcowej z mineralizacją miedziową.

 Chalkopiryt na dolomicie, Radzimowice.

Płukanie złota w jednej z rzek pogórza Kaczawskiego.

 

 Widok z wieży ratuszowej we Lwówku Śląskim.

W tym mieście, co roku odbywa się największa impreza mineralogiczna w Polsce - Lwóweckie Lato Agatowe. Cały rynek zastawiony jest dziesiątkami stoisk z minerałami, skamieniałościami i biżuterią a w salach ratusza przygotowane są efektowne wystawy minerałów oraz fotografii.