wtorek, 18 marca 2014

Błędne Skały

Błędne Skały to druga obok Szczelińca Wielkiego największa atrakcja turystyczna Gór Stołowych i jedyna taka w Polsce. Piaskowcowe skały tworzą niesamowity labirynt skalny z wąskimi szczelinami, tunelami oraz pojedynczymi formami skałkowymi. Utworzono tutaj rezerwat przyrody o powierzchni 21ha oraz szlak prowadzący przez najbardziej malownicze części Błędnych Skał.













poniedziałek, 17 marca 2014

Przygórze - hałda kopalni węgla kamiennego

Przygórze to niewielka wioska położona u zachodnich zboczy Gór Sowich. Od XVIII w. rozwijało się tutaj górnictwo węgla kamiennego - założono kopalnię Rudolph, którą po wojnie nazwano Bolesław a następnie włączono w skład KWK Piast w Nowej Rudzie. Kopalnię zamknięto w 1976 r., a powodem było duże zagrożenie wyrzutami gazów i liczne wypadki. Podobnie jak w sąsiednich kopalniach, eksploatowany był tutaj wysokokaloryczny węgiel, którego pod ziemią zostało całkiem sporo. Co ciekawe, pod koniec 2013 do zagłębia noworudzkiego zawitał australijski inwestor i wraz z geologami rozpoczął wiercenia, celem dokładniejszego rozpoznania złoża.
Teren dawnej kopalni aktualnie jest zajmowany przez Zakład Produkcji Automatyki Sieciowej S.A., a wieża szybowa została już lata temu zdemontowana. Najbardziej rzucającym się śladem po kopalni jest hałda skały płonnej, położona tuż przy drodze Przygórze-Wolibórz. W ostatnich latach jest przedmiotem eksploatacji - materiał z niej zapewne trafia jako kruszy na drogi. Mimo, że hałdy ubywa to jednak mamy świetny dostęp do w miarę świeżego materiału skalnego. Wśród licznych rodzajów skał osadowych spotykanych na hałdzie, na uwagę zasługują zmienione termicznie jasne łupki ilaste. Nie są to jednak skały przeobrażone głęboko pod ziemią pod wpływem gorącej magmy - za ich "wypalenie" odpowiadają w miarę współczesne pożary hałd, w których spalały się resztki wydobytego węgla. Dzięki temu procesowi, łupki ilaste zyskały dużo lepsze parametry odporności niż pierwotna skała - zachodziły tu bardzo zbliżone przemiany jak w przypadku wypalania ceramiki. W takich wypalonych skałach często świetnie widoczne są ślady po dawnych karbońskich roślinach.
Bez problemu na hałdzie można pozyskać ładne okazy, gdzie najciekawszymi są odciski korzeni Stigmaria widłaków z rodzaju Lepidodendron i Sigillaria

 Widok ogólny na Przygórze, kopalnię i hałdę a tuż przed nią droga do Woliborza,
w tle natomiast Góry Sowie;
archiwalne zdjęcie z portalu dolny-slask.org, lata 1925-35.
 
Wieża wyciągowa i budynki nadszybia; archiwalne zdjęcie z portalu dolny-slask.org, lata 1930-40.





 Widok ogólny na hałdę

Na południowym krańcu hałdy znaczna część została już przerobiona na kruszywo i wywieziona

"przekrój" przez hałdę ukazuje partie, w który dochodziło do intensywnego spalania resztek węglowych

wypalone skały wewnątrz hałdy

część okruchów skalnych zlepiona jest żużlem, co pokazuje jak wysokie temperatury musiały panować wewnątrz hałdy,

łupki z odciskami roślin karbońskich, oraz duża konkrecja syderytowa


 Stigmaria stellata, regularne kuliste odciski to blizny po korzeniach przybyszowych

Lepidodendron



Lokalizacja:

środa, 5 marca 2014

Bystrzyca Górna - Kopalnia Marie-Agnes

Obiekt ten jest jednym z bardziej znanych i dostępnych sztolni Gór Sowich obok Silberloch i podobnie ja ta sztolnia, położony jest przy drodze asfaltowej (Bystrzyca-Lubachów) po drugiej stronie rzeki Bystrzycy. Niecodzienne jest natomiast otoczenie wejścia - bowiem w latach 1902-1904 w trakcie budowania linii kolejowej, postawiono tutaj murowany wiadukt z łukowym sklepieniem tuż nad sztolnią. Zarówno wejście jak i początkowe partie są zalane wodą do max 30-40cm. Wyrobiska kopalni wydrążono na trzech poziomach, z czego dwa najniższe są całkowicie zalane wodą a z górnym poziomem łączą się ślepym szerokim szybem z zachowanymi belkami rozporowymi. Górny poziom jest najdłuższy i składa się z dwóch chodników połączonych wąskim przesmykiem. Owy korytarzyk, w końcowym odcinku ma wysokość ok. 50 cm i wychodzi wprost nad zalanym szybem. Służył on zapewne do odprowadzania wody, wcześniej wypompowanej z niższych poziomów. W czasie penetracji przez nurków zalanych partii znaleziono m.in. drewniane rury systemu odwadniania kopalni oraz kołowrót do wyciągania urobku.
Historia kopalni nie jest znana, a jedynie zapiski z rejestru górniczego z początku XX wieku podają aktualną nazwę kopalni. Nie można jednak wykluczyć, że jej początki sięgają nawet XVI wieku - wtedy w rejonie Bystrzycy Górnej rozpoczęły się intensywne prace górnicze.
Chodniki są wykute w gnejsach i migmatytach sowiogórskich, a przedmiotem eksploracji była stromo zapadająca żyła barytowo-kwarcowa z mineralizacją kruszcową (Pb, Zn, Ag).
Eksploracja górnego poziomu nie nastręcza trudności poza niskim i zalanym wejściem, gdzie do pokonania potrzebne będą wodery.




 Komora z zalanym szybem


  
Belki rozporowe w zalanym szybie


Korytarz prowadzący w stronę szybu

Zalany prawy korytarz


Początek chodnika łączącego dwie główne sztolnie; widoczne są ślady po ręcznym urabianiu skały za pomocą perlika i żelazka.

Końcowy odcinek ciasnego chodnika.


 Gnejs laminowany w ociosie chodnika


Lewy korytarz z widoczną żyłą barytu

 
Grubokrystaliczny baryt

  
Węglanowe nacieki na ociosach sztolni, mogą wskazywać na obecność soczew marmuru w gnejsach powyżej sztolni.



wtorek, 4 marca 2014

Kalenica i Słoneczne Skały

Kalenica, niem. Turmberg (964 m n.p.m.)  - trzeci co do wysokości szczyt Gór Sowich. Postawiona w 1933 roku na jej szczycie metalowa wieża widokowa zapewnia kapitalną panoramę - z jednej strony kolejne pasma Sudetów z drugiej Przedgórze Sudeckie z dobrze widocznymi miastami m.in. Bielawą i Dzierżoniowem. Na grzebiecie Kalenicy i Słonecznej znajduje się też grupka gnejsowych skałek a na wschodnim zboczu utworzono rezerwat "Bukowa Kalenica".







Bielawa

Widok na Kotlinę Dzierżoniowską

Widok na południe, na horyzoncie Góry Złote

Kotlina Dzierżoniowska i Ślęża

Bielawa

Widok na zachód - Góry Kamienne, Karkonosze i Rudawy Janowickie

Nowa Ruda - Słupiec (widoczny szyb dawnej kopalni węgla kamiennego)
 


Widok na Kalenicę i Słoneczną ze Wzgórz Bielawskich